انتقال برخی ژن های کیفی به رقم پرعملکرد برنج ندا با روش تلاقی برگشتی به کمک نشانگر (mab)

هر چند روش اصلاحی تلاقی برگشتی سنتی یک شیوه مفید جهت انتقال آلل های مطلوب از والد بخشنده به والد گیرنده می باشد، اما دستیابی به ژن مورد نظر و بازیابی کامل ژنوم والد تکراری طولانی بوده و سایر خصوصیات نامطلوب نیز به طور همزمان و ناخواسته انتقال می یابند. برای فائق آمدن بر مشکلات فوق، روش تلاقی برگشتی به کمک نشانگرهای مولکولی (mab)، پیشنهاد شده است. در این تحقیق، به منظور انتقال برخی خصوصیت های کیفی به برنج، دو رقم ندا (پرعملکرد، فاقد عطر و طعم، با درجه ژلاتینی شدن نامناسب و بعنوان والد تکراری) و صدری (کم عملکرد، دارای عطر و طعم، با درجه ژلاتینی شدن مناسب و بعنوان والد بخشنده) تلاقی داده شدند و f1 حاصل با والد تکراری ندا تلاقی برگشتی داده شد. نتاج bc1 از نظر وجود ژن آروما (fgr) با آغازگرهای اختصاصی ژن fgr و همچنین آزمون نتاج شناسایی شدند. برای شناسایی بوته های شبیه تر به والد دوره ای اقدام به گزینش پس زمینه به کمک 100 نشانگر ssr گردید. نتیجه گزینش پیش زمینه در این نسل برای ردیابی ژن fgr نشان داد که 4 بوته bc1 حامل آلل ژن آروما در حالت هتروزیگوسی (fgrfgr) هستند. نتیجه گزینش پس زمینه با 34 نشانگر ssr چندشکل نشان داد که بوته شماره یک دارای بالاترین شباهت به لاین ندا (8/87 درصد) بود، لذا با رقم ندا تلاقی برگشتی داده شد. در نسل دوم تلاقی برگشتی (bc2) نتیجه گزینش پیش زمینه برای ردیابی ژن fgr نشان داد که 10 بوته bc2 حامل ژن آروما در وضعیت هتروزیگوس (fgrfgr) هستند. با انجام گزینش پس زمینه با نشانگرهای ssr چندشکل، لاین 10-1# با شباهت ژنومی 1/97 به والد تکراری شناسایی و برای دستیابی به خلوص ژنتیکی بیشتر خودگشن گردید. همچنین، گزینش پیش زمینه برای دمای ژلاتینی شدن در نسل bc1 به کمک ارزیابی فنوتیپی بررسی شد. نتیجه گزینش پیش زمینه در این نسل برای دمای ژلاتینی شدن (gt) نشان داد که بوته شماره 3 دارای دامنه gt مناسب تری بود. برای شناسایی بوته های شبیه تر به والد دوره ای اقدام به گزینش پس زمینه به کمک 34 نشانگر ssr چندشکل گردید. نتیجه گزینش پس زمینه نشان داد که این بوته دارای 8/85 درصد شباهت به رقم ندا بود، لذا با آن تلاقی برگشتی داده شد. در نسل دوم تلاقی برگشتی (bc2) بررسی خصوصیت دمای ژلاتینه شدن نشان داد که لاین 6-3# امتیاز مناسبی را به خود اختصاص داد؛ نتیجه گزینش پس زمینه در این نسل نشان داد که لاین 6-3# با 3/91 درصد بالاترین شباهت را به والد تکراری داشت. بنابراین این لاین برای دستیابی به خلوص ژنتیکی بیشتر در پایان برنامه خودگشن گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که روش تلاقی برگشتی به کمک نشانگرها روش مفید و کارامدی برای انتقال ژن یا خصوصیت هدف به زمینه ژنتیکی والد گیرنده می باشد، به طوری که در این تحقیق تنها با دو نسل تلاقی برگشتی و یک نسل خودگشنی در پایان برنامه اصلاحی، هدف پروژه محقق گردید.